Bida là một môn thể thao phổ biến trong cộng đồng giới trẻ tại Việt Nam. Đây không chỉ là nơi để giải trí mà còn là cơ hội để các bạn trẻ rèn luyện sự khéo léo và tư duy chiến thuật. Tuy nhiên, nhiều người vẫn nhầm lẫn giữa thuật ngữ “bi-a” và “bida”. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa hai khái niệm này cũng như lịch sử phát triển và sự phổ biến của bida tại Việt Nam.
1. Bida và Bi-a: Sự Khác Biệt Là Gì?
Bi-a và bida thực chất là hai cách gọi khác nhau của cùng một bộ môn thể thao. Tuy nhiên, hai thuật ngữ này thường được sử dụng trong các ngữ cảnh khác nhau, tạo ra sự nhầm lẫn nhất định.Bi-a:
- Bi-a là thuật ngữ chung, dùng để chỉ tất cả các trò chơi liên quan đến việc sử dụng gậy (cơ) để đánh bi trên bàn.
- Các trò chơi bi-a bao gồm nhiều biến thể như: bi-a 8 bóng, bi-a 9 bóng, và các dạng bi-a khác nhau.
- Thuật ngữ “bi-a” thường được sử dụng phổ biến ở châu Âu và trong tiếng Anh để nói về tất cả các thể loại bida.
Bida:
- Bida là một trong những biến thể cụ thể của bi-a, cụ thể là bida carom.
- Bida carom hay còn gọi là bida 3 băng, yêu cầu người chơi đánh bi qua ít nhất 3 băng (cạnh bàn) trước khi tiếp xúc với bi mục tiêu.
- Tại Việt Nam, thuật ngữ bida được sử dụng phổ biến để chỉ chung môn bida 3 băng.
2. Khái Niệm Bida
Bida là một trò chơi sử dụng bi nhiều màu sắc và một cây cơ để đánh bi trên bàn hình chữ nhật. Người chơi sử dụng cây cơ để điều khiển bi, ghi điểm bằng cách đưa bi vào lỗ (với bida lỗ) hoặc thực hiện các cú chạm theo quy định (với bida carom). Trò chơi này có nguồn gốc từ Anh và nhanh chóng lan rộng ra khắp thế giới. Tại Việt Nam, từ “bida” xuất hiện khi môn thể thao này được du nhập vào nước ta trong thời kỳ thuộc địa Pháp. Từ “billiard” trong tiếng Pháp đã được đọc thành “bida” trong tiếng Việt. Ngày nay, bida đã trở thành một bộ môn thể thao và giải trí phổ biến tại nhiều tỉnh thành ở Việt Nam. Các quán bida được trang bị đầy đủ dụng cụ hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho người chơi, từ nghiệp dư đến chuyên nghiệp.3. Lịch Sử Phát Triển Bida
Bida có một lịch sử phát triển dài và đa dạng. Môn thể thao này đã trải qua nhiều thay đổi từ cách chơi cho đến dụng cụ.Xuất Hiện Ban Đầu
Bida xuất hiện lần đầu vào khoảng thế kỷ 14 tại châu Âu, và được gọi bằng nhiều tên gọi khác nhau như:- “Bilhard” ở Pháp
- “Biglia” ở Ý
- “Virlota” tại Tây Ban Nha
- “Ball-yard” ở Anh
Cải Tiến Về Dụng Cụ
Dụng cụ chơi bida cũng trải qua nhiều thay đổi để hoàn thiện như ngày nay:- Bàn bida: Ban đầu được thiết kế đơn giản, nhưng sau này được cải tiến với các chất liệu tốt hơn để giúp các cú đánh trở nên chính xác hơn.
- Gậy bida: Từ chiếc gậy có hình dáng giống gậy golf, gậy bida đã được cải tiến về chiều dài và độ linh hoạt để người chơi dễ dàng điều khiển hơn.
- Bóng bida: Ban đầu, bóng bida được làm từ gỗ, đất sét hoặc thậm chí là xương động vật. Vào năm 1869, John Wesley Hyatt đã phát minh ra loại nhựa công nghiệp, giúp sản xuất bóng bida với chất lượng bền và an toàn hơn.
Những Người Đóng Góp Cho Bida
Sự phát triển của bida không thể thiếu sự đóng góp của nhiều cá nhân. John Wesley Hyatt, nhà phát minh người Mỹ, đã đóng góp lớn khi phát minh ra nhựa Phenolic để thay thế ngà voi trong việc sản xuất bóng bida. Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tăng tính bền vững cho bóng bida.4. Bida Du Nhập Vào Việt Nam Khi Nào?
Bida đã du nhập vào Việt Nam trong thời kỳ thuộc địa Pháp, trở thành một trong những bộ môn thể thao được yêu thích bởi nhiều thế hệ người Việt. Vào năm 1890, ông Alfred Hommel đã thành lập xưởng bida đầu tiên tại Hà Nội nhằm phục vụ nhu cầu giải trí của binh lính Pháp và người dân địa phương. Trải qua nhiều năm, bida đã trở nên phổ biến và phát triển mạnh mẽ, không chỉ ở các thành phố lớn mà còn lan rộng ra các vùng quê. Hiện nay, các quán bida có mặt khắp nơi, từ các thành phố lớn đến các thị trấn nhỏ, tạo điều kiện cho mọi người dễ dàng tiếp cận và tham gia vào bộ môn này.5. Các Giải Đấu Bida Nổi Tiếng
Với sự phát triển không ngừng, bida đã trở thành môn thể thao thi đấu chuyên nghiệp với nhiều giải đấu lớn được tổ chức trên toàn cầu. Tại Việt Nam, bida cũng có nhiều giải đấu uy tín.Trong Nước:
- Vô địch quốc gia Billiards & Snooker: Giải đấu lớn hàng năm tại Việt Nam, quy tụ nhiều tay cơ tài năng từ khắp các tỉnh thành.
- Giải Bida Carom 3 băng Truyền thống Quốc tế Bình Dương: Một trong những giải đấu danh giá với sự tham gia của nhiều vận động viên trong và ngoài nước.
- Cúp Út Nhi Bida Carom 3 Băng: Được tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh, đây là giải đấu uy tín quy tụ các câu lạc bộ billiards hàng đầu.
Quốc Tế:
- Cúp Billiards Carom 3 Băng Thế Giới (UMB): Giải đấu được tổ chức bởi Liên đoàn Billiards thế giới, thu hút các tay cơ xuất sắc đến từ khắp nơi.
- Pool 9 Bi Cup Thế Giới: Giải đấu thường niên tổ chức từ năm 2006, với sự tham gia của các đội tuyển đến từ nhiều quốc gia trên thế giới.